KOMPETENCJE ZAWODOWE PROFILAKTYKA

Miejsce profilaktyki w ochronie zdrowia

Profilaktyka jest dziedziną ochrony zdrowia. Obserwuję pewien deficyt w świadomości ludzi, którzy zajmują się profilaktyką, że jest ona elementem zdrowia publicznego – bardzo często jest rozpatrywana z perspektywy indywidualnego człowieka, ale brakuje perspektywy zdrowia społeczności, na przykład dzieci, młodzieży, osób dorosłych, czy zaawansowanych wiekiem.
Profilaktyka może służyć poprawie zdrowia nie tylko indywidualnego, ale też całych grup społecznych, do czego potrzebne są odpowiednie strategie.

Przy tym warto zwrócić uwagę na to, czym profilaktyka różni się od leczenia.
Teraz profilaktyka oddzielona jest od leczeniai od postępowania po leczeniu, poziomy profilaktyki zostały opracowane między innymi po to, żeby oddzielić te dziedziny i zapobiec temu, co było w dawnym podziale: profilaktyka pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia, gdzie trzeciego stopnia, to było właściwie leczenie.
Można przymrużyć na to oko w zakresie profilaktyki wskazującej – prawdopodobnie ludzie zaangażowani w profilaktykę selektywną powinni mieć dodatkowy moduł podnoszący ich umiejętności niesienia pomocy psychologicznej, czy z zakresu terapii. Wówczas przekraczamy granice profilaktyki, wchodzimy w interwencję i w leczenie, ale to jest mieszanka leczenia i w związku z tym ci ludzie powinni mieć też kompetencje z tego zakresu.

Miejsce profilaktyki w wychowaniu

Wydaje się, że brakuje tego podejścia i uważam, że należałoby przynajmniej poinformować o tym, co to są programy pozytywnego rozwoju.

Koncepcja pozytywnego rozwoju zrodziła się z krytyki profilaktyki, która mówi o tym, że ludzie wolni od używania narkotyków, czy od innych zachowań, nie są jeszcze dobrze przygotowani do dorosłego życia – to nie jest wystarczające.
Zaczęto się zastanawiać, co jest potrzebne, żeby ich do tego życia przygotować i wskazano szereg różnych kompetencji, które nie ograniczają się tylko do zapobiegania problemom, ale polegają na rozwijaniu potencjałów, mocnych stron, talentów itp.

Model pozytywnego rozwoju – koncepcja pięciu „C”– to łącznik pomiędzy naszym środowiskiem, a środowiskiem edukacyjnym, które mówi w języku pedagogicznym, w języku wychowania. Pozytywny rozwój młodzieży jest oparty na rozwoju umiejętności życiowych, pozytywnego stosunku do siebie, akceptacji siebie, pozytywnych więzi z otoczeniem, dobrego kontaktu z normami i wartościami społecznymi oraz postawy szacunku wobec innych. Jeżeli byśmy takie elementy rozwijali u młodzieży, to zyskamy dodatni, pozytywny związek z ich życiem rodzinnym, zaangażowaniem społecznym i w ogóle z ich rozwojem – oraz ujemny związek z zachowaniami ryzykownymi.

To podejście nie jest w Polsce popularne, a jest rodzajem platformy porozumienia, daje język komunikacji z resortem oświaty, który jest zainteresowany wychowaniem.

Koncepcja zintegrowanego kształcenia, czyli takiego, w którym cele kształceniowe typowych zajęć szkolnych, jak polski czy matematyka, są połączone z tym, co nazywa się umiejętnościami psychospołecznymi. Są już takie koncepcje, w których szkoła działa równorzędnie na rzecz kształcenia i profilaktyki, czy rozwoju pozytywnego. W podejściu tym nie ma też problemu, kto miałby prowadzić zajęcia profilaktyczne, bo szkoła w równym stopniu, jak uczy polskiego i matematyki, kształciłaby w umiejętnościach psychospołecznych.

Można powiedzieć na tym tle o profilaktyce negatywnej, polegającej głównie na tym, żeby podsłuchiwać, filmować, obserwować, sprawdzać, stawiać ochroniarzy itd. Ona jest krytykowana w świecie nauki, natomiast w praktyce jest bardzo atrakcyjna i wspierana.
Trzeba tu zwrócić uwagę na strategię alternatyw pod hasłem konstruktywnych zajęć dla młodych ludzi. Są dowody, że tak naprawdę np. zorganizowane zajęcia sportowe sprzyjają większemu piciu alkoholu i tego się nie da zignorować.

Nie będę rozwijał zagadnień profilaktyki opartej na wiedzy, czyli jakie znaczenie mają czynniki, strategie, ale w szkoleniu trzeba by poinformować, dlaczego strategie są ważne, pokazać programy, które są rekomendowane i które mają dobrą ewaluację, powiedzieć co to jest system rekomendacji.

Należałoby też dodać kwestie etyki profilaktyki. Wiemy, że ludzie robią bardzo dziwne rzeczy pod hasłem profilaktyki i tu należałoby ustalić jakieś standardy.

Taki obszar rysuje się, jeśli chodzi o podstawy wiedzy o profilaktyce. Przejdźmy doPRAKTYKI DZIAŁALNOŚCI