Jak tworzyć szkolenie

Doświadczenia Krajowego Biura Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii z procesu tworzenia systemu szkoleń terapeutów

– BOGUSŁAWA BUKOWSKA –

Postaram się pokazać sposób, w jaki dochodziliśmy do określenia podstawowych zasad – w tym zasad organizacyjnych – a następnie do sformułowania programu szkoleniowego, jednak będę mówiła o systemie, który lokuje się w terapii uzależnień.

Tworzyliśmy nasz system od roku 2000-2001. Na samym początku wydawało się, że najważniejsze jest rzetelne opracowanie podstawy programowej i zaczęliśmy od dyskusji, jak ta podstawa ma wyglądać. W krótkim czasie jednak okazało się, że musimy zacząć od zupełnie innych zagadnień: należało sformułować pryncypia dotyczące tego, do kogo chcemy trafić ze szkoleniem i jakie umiejętności uzyska osoba, która je ukończy.
Musieliśmy też zastanowić się nad formułą prawną, ponieważ cel był taki, żeby nie tylko stworzyć program – choćby najlepszy, modelowy – ale żeby poprzez realizację tego programu wpływać na rzeczywistość terapeutyczną. Gdybyśmy stworzyli wspaniały program, ale pozostający w obszarze zainteresowania niewielkiej garstki osób, to nie mielibyśmy żadnego przełożenia na tę rzeczywistość. Także zrobiliśmy krok do tyłu i zaczęliśmy się zastanawiać nad formułą prawną.

Jak rozumiem, na ten moment nie ma takiej idei, ani mocy sprawczych, żeby szkolenie, które państwo przygotowują było wpisane w istniejącą legislację, mimo to, warto już w tej chwili myśleć, jakie są tutaj możliwości, furtki. W 2000 roku, kiedy tworzyliśmy nasze szkolenie, w Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii nie było żadnego zapisu, który dawałby możliwość ulokowania programu w ramach porządku prawnego, także to, że w tej chwili nie ma takiej formuły dotyczącej profilaktyki, nie oznacza, że nie można bardziej dalekosiężnie o tym myśleć.

Oczywiście, jest też inna droga, nie tylko taka, żeby system kształcenia profilaktyków wpisać w przepisy prawa: poprzez stworzenie takiego modelu szkolenia, który byłby postrzegany jako dobra praktyka i którego ukończenie w jakiś sposób nobilituje. Czyli trzeba pomyśleć, jak zbudować program, w jaki sposób zadbać o promocję, żeby wykreować go jako pożądane szkolenie, które każdy profilaktyk powinien ukończyć.
Są takie przykłady, jeżeli weźmiemy pod uwagę np. różnego rodzaju szkoły psychoterapii, które funkcjonują na polskim rynku. Większość nie ma usankcjonowania w przepisach prawa, jednak wiele z nich zdołało sobie wypracować taką pozycję szkoleń, które są postrzegane, jako pożądane. Zwykle stoją za nimi określone nazwiska – jest to owoc ich pracy.
Od strony organizacyjnej, jest jeszcze trzecia droga, to znaczy opracowanie koncepcji, modelu treści programowych, powołując przy tym jakieś nadrzędne ciało – składające się np. z przedstawicieli różnych podmiotów w porozumieniu co do konieczności i kształtu takiego szkolenia – które będzie weryfikowało jego efekty, mam na myśli przeprowadzanie egzaminów.

Tutaj dodatkowa uwaga: muszą państwo pomyśleć, czy tylko fakt uczestnictwa w zajęciach będzie oznaczał ukończenie szkolenia, czy chcą państwo wprowadzić jakiś sposób weryfikacji.

Oprócz tego, że weryfikujemy wiedzę i umiejętności każdego uczestnika, to próbujemy też ewaluować szkolenia.
Pytamy m.in. o motywację do podjęcia szkolenia i ona jest bardzo zróżnicowana:
Niebagatelne znaczenie ma możliwość zdobycia certyfikatów, czyli formalnego potwierdzenia umiejętności, dlatego że jest to wymagane, w tej chwili głównie przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Gdyby udało się usankcjonować prawnie również szkolenia profilaktyczne, to byłaby to istotna motywacja dla wielu osób, chcących prowadzić zajęcia, czy oddziaływania profilaktyczne – byłby taki wymóg prawny.

Bardzo ważna jest też taka motywacja, jak podniesienie kwalifikacji, doskonalenie zawodowe i zdobycie umiejętności, co przekłada się na formułę dobrych praktyk – nawet, jeżeli nie ma takich wymogów prawnych, to przecież jest duża grupa osób, dla których główną motywacją jest własny rozwój zawodowy.