Organizacje pozarządowe w profilaktyce HIV

Ograniczanie liczby nowych zakażeń HIV oraz podnoszenie jakości życia osób żyjących z wirusem nie byłoby możliwe bez zaangażowania w profilaktykę organizacji pozarządowych. Pełnią one bardzo ważną funkcję w projektach profilaktycznych, jednak choć wiele organizacji wśród zadań statutowych wymienia profilaktykę HIV, w praktyce prowadzi ją tylko część.

Dla niektórych ngo profilaktyka HIV stanowi główny nurt aktywności – warto je poznać, dlatego przybliżamy działania wybranych organizacji.

Stowarzyszenie Wolontariuszy Wobec AIDS „Bądź z Nami”

To jedna z najstarszych organizacji pozarządowych, zajmujących się problematyką HIV/AIDS. Stowarzyszenie powstało w 1994 r. z inicjatywy osób żyjących z HIV, chorych na AIDS, ich rodzin, bliskich i przyjaciół. Główne cele Stowarzyszenia to:

• niesienie wszechstronnej pomocy społecznej, duchowej, psychologicznej i moralnej osobom zakażonym i ich bliskim,
• integracja środowiska,
• stworzenie i podtrzymywanie systemu oparcia społecznego,
• ochrona praw osób zakażonych,
• tworzenie lobby dbającego o interesy osób żyjących z HIV/AIDS,
• kształtowanie racjonalnych zachowań społecznych wobec zagrożenia epidemią HIV i wobec osób zakażonych.

Obszary aktywności stowarzyszenia to wsparcie, pomoc psychospołeczna dla osób żyjących z HIV/AIDS, ich rodzin i bliskich, aktywizacja zawodowa i społeczna, profilaktyka, edukacja i informacja, a także działalność lobbingowa na rzecz osób żyjących z HIV/AIDS.

Stowarzyszenie realizuje następujące projekty:

• bezpłatne konsultacje specjalistyczne (prawnik, pracownik socjalny, lekarz, uzależnienia),
• program wsparcia psychologicznego i edukacyjnego dla osób żyjących z HIV/AIDS,
• ośrodek wsparcia i informacji dla osób żyjących z HIV/AIDS i ich bliskich,
• projekty kierowane do kobiet zakażonych: grupy wsparcia dla kobiet żyjących z HIV/AIDS, projekt „Pozytywna kobieta”, który dotyczy umiejętności życia z HIV, ogólnopolskie Spotkania dla Kobiet Żyjących z HIV/AIDS,
• grupa wsparcia dla bliskich osób zakażonych (partnerów, rodziny, znajomych),
• grupa wsparcia dla par +/-,
• aktywizacja zawodowa osób przewlekle chorych żyjących z HIV,
• szkolenia z zakresu HIV/AIDS i szkolenia dla wolontariuszy,
• działalność ogólnopolskiego całodobowego Telefonu Zaufania AIDS.

Zjednoczenie na rzecz Żyjących z HIV/AIDS „Pozytywni w Tęczy”

to jedna z najmłodszych organizacji, założona w 2008 r. w Warszawie. Głównym obszarem zainteresowań Zjednoczenia jest edukacja i profilaktyka HIV/STI skierowana do młodych osób, skłonnych do podejmowania ryzykownych zachowań seksualnych oraz działania na rzecz pomocy i wsparcia osób żyjących z HIV, w szczególności osób młodych, które niedawno dowiedziały się o swoim zakażeniu.

Formy działalności:

• informacja, konsultacje i wsparcie przy pomocy nowoczesnych komunikatorów internetowych,
• organizacja grup rozwoju osobistego i twórczego skierowanych głównie do młodych osób zakażonych HIV,
• organizacja wyjazdów rehabilitacyjno-sportowych dla osób zakażonych,
• prowadzenie warsztatów edukacyjnych dla młodzieży szkolnej i studentów,
• realizacja nietypowych działań edukacyjno-profilaktycznych: eventy, happeningi, wystawy, koncerty.

Zjednoczenie jest inicjatorem ogólnopolskiego projektu pod nazwą „Patchwork”, mającego na celu zjednoczenie, nawiązanie współpracy pomiędzy organizacjami działającymi na polu profilaktyki HIV, zapobiegania narkomanii oraz opieki nad osobami żyjącymi z HIV/AIDS. Projekt polega na wspólnym stworzeniu patchworka, który składa z kilkunastu elementów, wcześniej przygotowanych przez poszczególne organizacje, biorące udział w akcji. Patchwork jest prezentowany w trakcie centralnych obchodów Memorial AIDS Day w Warszawie. Do realizacji pierwszej edycji projektu w 2009 r. przystąpiło 18 organizacji z całej Polski.

„SIEĆ PLUS” Ogólnopolska Sieć Osób Żyjących z HIV/AIDS

Sieć powstała z inicjatywy środowiska osób, zajmujących się profilaktyką HIV i żyjących z HIV/AIDS. Cele organizacji to przede wszystkim:

• niesienie pomocy w sferze psychicznej, społecznej, duchowej i moralnej osobom żyjącym z HIV/AIDS i ich bliskim,
• podejmowanie działań, zmierzających do akceptacji i samoakceptacji osób żyjących z HIV i ich bliskich,
• kształtowanie racjonalnych zachowań społecznych wobec zagrożenia rozprzestrzeniania HIV,
• obrona praw osób żyjących z HIV/AIDS.

Formy działalności to głównie organizacja spotkań, szkoleń, warsztatów kierowanych do osób zakażonych i ich bliskich. Sieć prowadzi indywidualne konsultacje psychologiczne, porady socjalne, porady prawne. Proponuje także spotkania grupowe:

• Salon akceptacji – jest to grupa dla osób seropozytywnych, którym trudno przystosować się do nowej sytuacji życiowej i wszystkich mających ochotę podzielić się swoimi doświadczeniami życia z plusem;
• Pozytywny piątek – grupa dla wszystkich seropozytywnych kochających inaczej;
• Uniwersytet wiedzy pozytywnej – odbywa się dwa razy w roku, specjaliści z różnych dziedzin, w formie wykładów i warsztatów przekazują wiedzę, która jest związana z problematyką HIV/AIDS.

Niezwykle cenną i potrzebną inicjatywą Sieci jest organizacja corocznych zjazdów osób żyjących z HIV/AIDS i ich bliskich. Do tej pory odbyło się już 15 takich spotkań. Jak piszą sami organizatorzy, spotkanie jest okazją do podzielenia się naszymi życiowymi doświadczeniami, troskami i radościami oraz da możliwość uczestniczenia w ciekawych warsztatach i wykładach, które będą prowadzone przez specjalistów różnych dziedzin związanych z problematyką HIV/AIDS.

Stowarzyszenie na rzecz Osób Wykluczonych i Zagrożonych Wykluczeniem Społecznym „Podwale Siedem”

Stowarzyszenie zostało założone w 2010 r. we Wrocławiu. Jego działalność koncentruje się wokół promocji zdrowia, profilaktyki, terapii i redukcji szkód zdrowotnych oraz społecznych w populacji narażonej na zakażenie HIV oraz inne choroby przenoszone drogą płciową i krwiopochodną, głównie osób uzależnionych od narkotyków oraz aktywnych seksualnie, podejmujących ryzykowne zachowania. Celami działalności są m.in.: pomoc osobom o odmiennej orientacji seksualnej w równoprawnym uczestniczeniu w życiu społecznym, podejmowanie działań w zakresie przeciwdziałania przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej, dążenie do eliminacji wszelkich przejawów dyskryminacji ze względu na płeć, religię, orientację seksualną. W ramach pracy Stowarzyszenia realizowane są następujące działania:

• nieodpłatna i anonimowa diagnostyka zakażenia HIV, kiły, rzeżączki, rzęsistkowicy, chlamydiozy,
• bezpłatne rozdawnictwo prezerwatyw męskich, damskich, lubrykanów oraz chusteczek do seksu oralnego w PKD, Programie Metadonowym Wrocławskiego Centrum Zdrowia oraz podczas imprez masowych połączone z działalnością informacyjno-edukacyjną,
• bezpłatne rozdawnictwo materiałów edukacyjnych, poświęconych redukcji szkód zdrowotnych w grupie osób podejmujących ryzykowne zachowania seksualne i przyjmujących dożylnie narkotyki,
• wsparcie psychologiczne i psychiatryczne dla osób żyjących z HIV/AIDS i ich bliskich,
• prowadzenie szkoleń z zakresu redukcji szkód, HIV/AIDS, HCV i innych chorób przenoszonych drogą płciową i krwiopochodną, terapii substytucyjnej uzależnienia od opiatów skierowanych do zróżnicowanych grup odbiorców,
• stworzenie punktu edukacyjno-informacyjnego na temat środków psychoaktywnych oraz chorób przenoszonych drogą płciową oraz centrum diagnostycznego (badania przesiewowe w kierunku HIV i innych STD),
• opracowanie we współpracy z Open Society Institute materiałów edukacyjnych, dotyczących zakażenia HIV oraz redukcji szkód zdrowotnych w grupie osób uzależnionych od środków psychoaktywnych.

Fundacja Pomorski Dom Nadziei w Gdańsku wspiera osoby zakażone HIV i chore na AIDS oraz walczące z uzależnieniem od narkotyków. Cele realizuje poprzez:

• szkolenia w zakresie edukacji i profilaktyki HIV/AIDS oraz narkomanii dla różnych grup społecznych i zawodowych,
• organizację turnusów terapeutyczno-rehabilitacyjnych oraz pomoc psychologiczną i wsparcie dla osób zakażonych i ich bliskich,
• działalność bezpłatnego, anonimowego punktu wykonywania testów w kierunku HIV,
• obchody Światowego Dnia AIDS,
• obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Zmarłych na AIDS.

Stowarzyszenie SOLIDARNI „PLUS”

Powstało w 1989 r. w Wandzinie, jako organizacja mająca na celu udzielanie wsparcia medycznego, socjalnego, terapeutycznego i prawnego osobom żyjącym z HIV i chorym na AIDS. Główne kierunki działań stowarzyszenia:

• profesjonalna opieka medyczna, psychologiczna, terapeutyczna, socjalno-bytowa, prawna dla osób zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS, uzależnionych od środków psychoaktywnych, uzależnionych od alkoholu, bezdomnych,
• reintegracja zawodowa i społeczna w ramach projektów – szkolenia, nauka zawodów, zajęcia komputerowe, spotkania z doradcą zawodowym,
• wszechstronna pomoc dla kobiet w ciąży i matek żyjących z HIV/AIDS oraz ich dzieci,
• działania z zakresu ekologii.

Najważniejsze projekty:

• „Być matką” dla kobiet w ciąży i matek żyjących z HIV/AIDS oraz ich dzieci,
• „Dajmy sobie pracę – Ekoszansa”, który polegał na stworzeniu i przetestowaniu zintegrowanego systemu terapii, edukacji i pracy powiązanego z ekologią i współpracą administracji, instytucji i osób indywidualnych ze społeczności lokalnych,
• „Powrót osób bezdomnych do społeczności”,
• „Krok dalej” – celem programu była poprawa dostępu do rynku pracy i podwyższenie kompetencji społecznych osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez wprowadzenie elementów postrehabilitacyjnych i reintegracyjnych do procesu leczenia pacjentów.

Organizacje pozarządowe w Polsce działają przede wszystkim w obszarze profilaktyki, gdzie zajmują się działalnością edukacyjną oraz prowadzeniem testowania w kierunku HIV. W Polsce wszystkie punkty konsultacyjno-diagnostyczne, prowadzące bezpłatne i anonimowe testowanie połączone z poradnictwem, są prowadzone przez stowarzyszenia i fundacje.
NGO-sy są zaangażowane głównie w dwa pierwsze poziomy profilaktyki (profilaktyka uniwersalna i selektywna), najwięcej też organizacji działa na polu edukacyjnym. Niestety – w bardzo ograniczonym zakresie, co wynika z niewielkich środków przeznaczanych na edukację, zarówno na poziomie rządowym, jak i samorządowym. W efekcie spada wiedza Polaków nt. HIV/AIDS i wciąż bardzo nieliczna grupa dostrzega związek pomiędzy własnymi zachowaniami (głównie seksualnymi) z realnym ryzykiem zakażenia. Jednocześnie zaledwie kilka stowarzyszeń kieruje swoje działania do samych osób żyjących z HIV i ich bliskich uwzględniając ich potrzeby. Biorąc pod uwagę liczbę osób zakażonych i pewne trendy obserwowane w naszym kraju, potrzeby te będą coraz większe.

Autorka jest pedagogiem, adiunktem w kieleckiej Wszechnicy Świętokrzyskiej oraz doradcą w punkcie anonimowych badań w kierunku HIV, zajmuje się edukacją seksualną oraz edukacją w zakresie psychospołecznych aspektów epidemii HIV.

n